🤔VÌ SAO CẦN CAN THIỆP SỚM CHO TRẺ CÓ NHU CẦU ĐẶC BIỆT?
Trong những năm đầu đời, trẻ em phát triển rất nhanh kể cả về thể chất, trí tuệ, ngôn ngữ và cảm xúc. Đây là giai đoạn “vàng” để não bộ tiếp nhận và hình thành các kỹ năng nền tảng. Đối với trẻ có nhu cầu đặc biệt như chậm phát triển trí tuệ, rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ,…việc can thiệp sớm đóng vai trò then chốt, giúp trẻ tận dụng tối đa khả năng của mình và hòa nhập tốt hơn với cộng đồng.

1️⃣Vậy can thiệp sớm là gì?
Can thiệp sớm cho trẻ (Early Intervention) là hệ thống các dịch vụ, chương trình giáo dục và hỗ trợ dành cho trẻ từ 0 - 6 tuổi có khuyết tật hoặc có nguy cơ chậm phát triển. Mục tiêu là phát hiện sớm các khó khăn, cung cấp các biện pháp giáo dục - trị liệu - chăm sóc phù hợp, nhằm tăng cường sự phát triển toàn diện (thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm - xã hội), giảm thiểu tác động của khuyết tật đến quá trình học tập và hòa nhập sau này. Trang bị kiến thức và kỹ năng cho cha mẹ, gia đình để đồng hành cùng trẻ.
Tuy nhiên hiện nay việc can thiệp sớm đúng độ tuổi “vàng” vẫn chưa được thực hiện đúng lộ trình do nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Vì vậy nguyên tắc can thiệp sớm đó là phát hiện sớm - can thiệp sớm, can thiệp bắt đầu càng sớm càng tốt, có thể ngay khi phát hiện trẻ có khó khăn hoặc phát triển chậm trễ mà chưa cần đợi kết quả chẩn đoán chính xác từ các nhà chuyên môn.
2️⃣Can thiệp sớm mang đến ý nghĩa gì cho trẻ có nhu cầu đặc biệt?
Can thiệp sớm cho trẻ có nhu cầu đặc biệt chính là “chìa khóa vàng” mở ra cánh cửa phát triển và hòa nhập. Mỗi sự quan tâm, đồng hành và hỗ trợ kịp thời của gia đình, nhà trường và xã hội đều mang lại cho các em cơ hội lớn để sống một cuộc đời ý nghĩa, trọn vẹn hơn.
👉 Tối ưu hóa tiềm năng phát triển của trẻ: Can thiệp sớm giúp trẻ được hỗ trợ về vận động, giao tiếp, ngôn ngữ, nhận thức và kỹ năng xã hội ngay từ giai đoạn não bộ còn có khả năng thích nghi mạnh mẽ. Nhờ đó, trẻ có cơ hội đạt được sự tiến bộ vượt bậc so với khi được can thiệp muộn.
👉 Giảm thiểu những khó khăn trong học tập và cuộc sống: Nếu không được hỗ trợ kịp thời, nhiều trẻ sẽ gặp trở ngại lớn trong giao tiếp, học tập và sinh hoạt hàng ngày. Can thiệp sớm giúp trẻ học cách tự chăm sóc bản thân, rèn luyện kỹ năng xã hội, hình thành hành vi tích cực, từ đó giảm thiểu rào cản trong tương lai.
👉 Tạo cơ hội hòa nhập xã hội: Thông qua các chương trình can thiệp, trẻ được tiếp xúc với bạn bè, thầy cô, môi trường học tập đa dạng. Điều này không chỉ nâng cao khả năng giao tiếp, mà còn tạo điều kiện cho trẻ tham gia vào các hoạt động xã hội, hình thành sự tự tin và ý thức cộng đồng.
👉 Hỗ trợ và đồng hành cùng gia đình: Can thiệp sớm không chỉ hướng đến trẻ mà còn cung cấp kiến thức, kỹ năng cho cha mẹ và người chăm sóc. Phụ huynh được hướng dẫn cách hiểu, chia sẻ và hỗ trợ con đúng cách, từ đó giảm bớt áp lực, lo lắng và tạo dựng môi trường yêu thương, tích cực trong gia đình.
👉 Ý nghĩa lâu dài đối với cộng đồng: Trẻ được can thiệp sớm sẽ có khả năng học tập, lao động và hòa nhập xã hội cao hơn khi trưởng thành. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho bản thân trẻ và gia đình mà còn góp phần giảm gánh nặng cho xã hội, xây dựng một cộng đồng nhân văn và công bằng hơn.
3️⃣ Nội dung can thiệp sớm cho trẻ thường bao gồm những gì?
👉 Đánh giá và sàng lọc: Phát hiện sớm các dấu hiệu chậm phát triển, khuyết tật hoặc nguy cơ (qua khám sàng lọc, bảng kiểm phát triển, đánh giá chuyên môn).
Xác định nhu cầu và xây dựng kế hoạch can thiệp cá nhân (IEP/IFSP).
👉 Hỗ trợ phát triển các lĩnh vực chính:
Phát triển vận động: Tập vận động thô (bò, đi, chạy, nhảy) và vận động tinh (cầm nắm, phối hợp tay - mắt).
Phát triển ngôn ngữ - giao tiếp: Luyện nói, phát triển vốn từ, sử dụng cử chỉ, hình ảnh, thiết bị hỗ trợ giao tiếp.
Nhận thức: Rèn kỹ năng chú ý, ghi nhớ, tư duy, giải quyết vấn đề.
Kỹ năng xã hội - cảm xúc: Học cách tương tác, chơi cùng bạn, kiểm soát cảm xúc.
Kỹ năng tự phục vụ: Ăn uống, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân.
👉 Các dịch vụ hỗ trợ chuyên biệt: Vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu (occupational therapy), ngôn ngữ trị liệu. Tâm lý trị liệu, điều chỉnh hành vi. Y tế dự phòng và chăm sóc sức khỏe (tiêm chủng, dinh dưỡng, phục hồi chức năng y học).
👉 Hỗ trợ gia đình: Tư vấn cha mẹ về phương pháp chăm sóc, dạy trẻ tại nhà. Cung cấp kiến thức, kỹ năng để gia đình tham gia trực tiếp vào quá trình can thiệp. Kết nối gia đình với các dịch vụ cộng đồng, chính sách xã hội.
👉 Giáo dục hòa nhập và cộng đồng: Chuẩn bị cho trẻ hòa nhập vào trường mầm non, tiểu học. Tạo môi trường xã hội thân thiện, giảm kỳ thị, thúc đẩy sự tham gia của trẻ.